تعیین نقش کاربری‏ اراضی در تولید رسوب معلق و کف بر پایۀ منشأیابی رسوب در حوضۀ طالقانی، خرم‏ آباد

نویسندگان

  • فروزان احمدی دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی‌- مدیریت محیطی، دانشگاه شهید بهشتی
چکیده مقاله:

پدیدة فرسایش خاک از مخرب‏ترین پدیده‏هایی است که موجب خسارت‏های فراوان در بسیاری از مناطق می‌شود. از طرفی، کارایی هرچه بیشتر پروژه‏های حفاظتِ خاک مستلزم آگاه‌بودن از اطلاعاتِ تغییرات زمانی و مکانی رسوبات تولیدی در یک آبخیز است. با توجه به اینکه بخش اعظم رسوب‌های خروجی از یک حوضه طی وقایع زمانی سیلابی انجام می‌شود، تمرکز بر منشأیابی رسوبات حمل‌شده به هنگامِ سیلاب، اعم از بار معلق یا کف، در طراحی نوع عملیات حفاظت خاک بسیار مؤثر است. در این بررسی با تفکیک منابع رسوب در قالب کاربری‏های مختلف اراضی و واحد‏های سنگ‌شناسی و با بهره‌گیری از روش منشأیابی رسوب سهم هر یک از منابع رسوب در تولید رسوب حوضة آبخیز طالقانی تعیین شد. بدین منظور، در این مطالعه، 39 نمونه خاک از منابع مختلف در سطح حوضه و 19 نمونه از رسوب تولیدی حوضه (شامل 11 نمونه از رسوبات کف بستر و 8 نمونه از رواناب خروجی حوضه) برداشت شد. یازده عنصر (Fe، Mn، Mg، Zn، Cu،  K، Na، P، N، C و Ca) ردیاب‏های اولیه در نظر گرفته شد. پس از اندازه‏گیری غلظت ردیاب‏ها، با استفاده از آنالیز آماری و تجزیة تابع تشخیص، ردیاب‏هایِ Zn، C، Mg وCa  به عنوان ترکیب بهینه برای منشأیابی و تفکیک کاربری‌های اراضی انتخاب شدند؛ در حالی که هیچ ردیابی برای تفکیک واحد‌های سنگ‌شناسی از یکدیگر شناسایی نشد. ناتوانی در تفکیک واحدهای سنگ‌شناسی از یک سو به دلیل فقدانِ تنوع (سه سازند) و از سوی دیگر آهکی‌بودن سازند تله‌زنگ و تأثیر بیشتر آن در تولید بار محلول است. نتایج مطالعه نشان داد با استفاده از مدل‏های چندمتغیرة ترکیبی، سهم منابع مختلف در تولید رسوب به دست آمد: کشاورزی، مرتع و جنگل به‌ترتیب برابر با 4/53، 4/30 و 2/16 درصد. همچنین، ردیاب‏های واردشده در مدل ترکیبی مبیّن تأثیر مدیریت کاربری و تفاوت بارز کاربری‌های مختلف در تغییر ترکیب شیمیایی خاک است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تأثیرپذیری رسوب معلق رودخانه از تغییرات کاربری اراضی در حوضۀ آبخیز دینور استان کرمانشاه

از تأثیرات مخرب تغییر کاربری اراضی یک حوضه، افزایش تولید رسوب و ورود آن به رودخانه‏ها و تجمع آن در مخزن سدها‌ست. از این‌رو، بررسی تأثیر تغییر کاربری اراضی بر فرایندهای هیدرولوژی امری مهم و ضروری است. این پژوهش با هدف بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی بر رسوب معلق طی سال‏های 1994 تا 2010 در حوضۀ آبخیز دینور در استان کرمانشاه با استفاده از مدل SWAT صورت گرفت. واسنجی و اعتبارسنجی مدل با استفاده از بر...

متن کامل

کمی سازی سهم منابع رسوب معلق در طول رخداد سیلاب با استفاده از روش منشأیابی در حوضۀ کمیش، شرق کرمانشاه

فرسایش خاک تشدید شونده تهدید جدی برای پایداری مدیریت منابع زمین و استفاده از منابع آب در بسیاری از مناطق جهان است. پژوهش حاضر با هدف تعیین سهم نسبی منابع رسوب سطحی کاربری کشاورزی و مرتع و زیر سطحی کانال رودخانه در تولید رسوب معلق در طول یک رخداد سیلاب، در حوضۀ کوهستانی کمیش با استفاده از یک روش منشایابی ژئوشیمیایی و مدل غیر ترکیبی بیزی انجام شد. به این منظور، 34 ردیاب ژئوشیمیایی برای ارزیابی من...

متن کامل

تاثیر تغییر کاربری اراضی و تغییرات بارش بر تولید رسوب در حوزة آبخیز طالقان

تغییر در نوع استفاده از عرصه های طبیعی کشور مشکلی است که از گذشته های دور مطرح بوده است. شیوه های بهره برداری اراضی، بهره برداری از جنگل و مرتع‏‏ٌٌ‎‏‏، ایجاد مناطق مسکونی و شهری و... از عواملی هستند که روی شدت فرسایش و تولید رسوب یک منطقه اثر می گذارند. لذا آگاهی از مقادیر کمی فرسایش خاک ناشی از تبدیل اراضی می تواند در برآورد دقیق اثرات نامطلوب، پنهان و غیر ملموس فرسایش موثر عمل نموده و این امر ب...

متن کامل

منشأیابی منابع رسوب: ارتباط بین فعالیت‌‌های آنزیمی خاک و رسوب

Sediment sources fingerprinting is needed as an autonomous tool for erosion prediction, validation of soil erosion models, monitoring of sediment budget and consequently for selecting soil conservation practices and sediment control methods at the catchment scale. Apportioning of eroded-soil into multiple sources using natural tracers is an integrated approach in soil erosion and sediment studi...

متن کامل

شبیه‌سازی رسوب معلق روزانه و بررسی تأثیر تغییر کاربری اراضی بر آن در حوزه آبخیز گل گل، ایلام

In this study, the ability of spatially distributed hydrological WetSpa model for simulation of suspended sediment concentration in a daily time step was investigated. Hydro-climate daily data for a period of 7 years including: precipitation, temperature, evaporation, discharge and suspended sediment and three basic basic digital maps of DEM, soil texture and land use, with the cell size of 25 ...

متن کامل

تعیین سهم سازندهای زمین‌شناسی در تولید رسوب معلق با استفاده از روش منشایابی رسوب (حوزه آبخیز زیارت استان گلستان)

روش منشایابی رسوب به‌عنوان روشی موفق و مؤثر برای تعیین سهم منابع رسوب در تولید رسوب در طول دو دهه­ی اخیر به اثبات رسیده است. حوزه آبخیز زیارت در استان گلستان، یکی از منابع تأمین آب شهر گرگان است. واحدهای اصلی زمین‌شناسی این حوضه شامل شیست گرگان، رسوبات آبرفتی دوره کواترنر، سازند شمشک و خوش ییلاق است که می‌توانند نقش مهمی در فرسایش و تولید رسوب داشته باشند. برای منشایابی رسوب، 14 نمونه از رسوب م...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 68  شماره 4

صفحات  751- 765

تاریخ انتشار 2015-12-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023